FODMAP – założenia i zastosowanie diety z niskim FODMAP

Skąd nazwa FODMAP ? Fermentable – łatwo fermentujące, Oligosaccharides – dwucukry (galakto – fruktooligosacharydy), Disaccharides – dwucukry (laktoza), Monosaccharides – cukry proste (fruktoza) And Polyols - alkohole wielowodorotlenowe (sorbitol, mannitol, ksylitol, maltitol).

FODMAP

to węglowodany krótkołańcuchowe i alkohole wielowodorotlenowe, naturalnie występujące w produktach spożywczych. Są rozpuszczalne w wodzie, mają wysokie ciśnienie osmotyczne (zwiększają płynną treść jelit) oraz są słabo absorbowane ze światła jelita.

Łatwo ulegają fermentacji, która prowadzi do powstawania gazów (m.in. metanu) i rozdęcia jelita grubego. Produkty te spożywane przez osoby zdrowe wywołują niewielkie wzdęcia. Natomiast osoby z nadwrażliwością odczuwają ból brzucha, wzdęcia, zaparcia, objawy związane z IBS (zespół jelita wrażliwego).

Badania nad dietą o niskim FODMAP rozpoczęto już w 1999 roku a zakończono w 2009 roku przez australijskich naukowców. Zespołowi przewodniczyła dr Sue Shepard.

Dlatego dieta z niskim FODMAP – czyli z małą zawartością węglowodanów fermentujących – to dieta eliminacyjna skierowana jest przede wszystkim do osób cierpiących na zespół jelita nadwrażliwego (IBS).

Główne założenie diety to podział produktów na dwie grupy z dużą i niską zawartością FODMAP.

Produkty o niskiej zawartości FODMAP:

Owoce:

banany, melon kantalupa, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, grejpfruty, cytryny, limonki, jagody, truskawki, marakuja, maliny, rabarbar.

Warzywa:

marchew, pomidory, ogórki, papryka, chili, oliwki, kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, fasola zielona, szpinak, pasternak, ziemniaki, szczypior, imbir.

Zboża i ich produkty:

orkisz, ryż, płatki ryżowe, owies, płatki owsiane, komosa ryżowa, polenta.

Białko:

wołowina, drób, jagnięcina, ryby, wieprzowina, cielęcina, jaja, tofu, tempeh, orzechy: włoskie, ziemne, macadamia, pini.

Nabiał i produkty mleczne:

mleko bezlaktozowe, mleko ryżowe, masło, jogurty bezlaktozowe, sery.

Inne:

syrop klonowy, glukoza, syrop złocisty.

Produkty o wysokiej zawartości FODMAP:

Owoce:

jabłko, gruszka, arbuz, mango, gruszka chińska nashi, nektarynka, brzoskwinie, morele, wiśnie, jeżyny, śliwki, persymona, owoce suszone, owoce z puszki.

Warzywa:

szparagi, karczochy, kalafior, soczewica, groszek zielony, grzyby, czosnek, cebula, cebula dymka, szalotka.

Zboża i ich produkty:

żyto, pszenica, jęczmień.

Białko:

nasiona roślin strączkowych, orzechy nerkowca i pistacje.

Nabiał i produkty mleczne:

sery ricotta, wiejski, mleko skondensowane, mleko, jogurt, lody, bita śmietana.

Inne:

syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop kukurydziany, fruktoza, sorbitol, mannitol.

Aby dieta eliminacyjna była prawidłowo zbilansowana konieczna jest fachowa pomoc dietetyka. Nieumiejętne eliminowanie produktów prowadzi do powstania niedoborów żywieniowych, które dodatkowo osłabiają dotknięty chorobą organizm. Często poprawę przynosi zredukowanie ilości spożywanych produktów bogatych w FODMAP, bez konieczności całkowitej eliminacji tych produktów. Dieta powinna być odpowiednio spersonalizowana uwzględniająca ogólny stan zdrowia oraz inne towarzyszące jednostki chorobowe.

Agnieszka Blumczyńska — madrezywienie.pl

Literatura:

Review Article, How to institute the low-FODMAP diet Jacqueline S Barrett, Central Clinical School, Department of Gastroenterology, Monash University, Melbourne, Victoria, Australia,
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28345807
The Low FODMAP Diet: Many Question Marks for a Catchy Acronym. Catassi G, Lionetti E, Gatti S, Catassi C. Nutrients. 2017 Mar 16;9(3). pii: E292. doi: 10.3390/nu9030292. Review,
Use of the low-FODMAP diet in inflammatory bowel disease. Gibson PR.
J Gastroenterol Hepatol. 2017 Mar;32 Suppl 1:40–42. doi: 10.1111/jgh.13695. Review.